هر ضیافتی آدابی دارد
???
اینک از زبان مخزن اسرار الهی، امام رضا (ع) آداب نماز را بهره‌مند می‌شویم:
«ادب نماز این است که آن را با حضور قلب و فراغت اعضا و جوارح از هر کاری، به جای آوری و با ذلّت در مقابل خداوند بایستی و بهشت را در طرف راست خود ببینی و آتش را در طرف چپ و صراط را پیش رو و خداوند را در مقابل.»
با تامل در فرمایشات دُرَربار رضوی می توان گفت که نماز آدابی باطنی و ظاهری دارد، وقتی شرایط و آداب باطنی رعایت شود بر ظاهر نمازگزار تأثیر گذاشته و آداب ظاهری نیز رعایت می‌شود.
آداب نماز از دیدگاه امام علی ابن موسی الرضا(ع)
آداب باطنی: آن دسته آدابی که مربوط به قلب و باطن انسان‌هاست، حضور قلب و خضوع و خشوع در این دسته جای دارند.
حضور قلب
حضور قلب، این است که در هنگام نماز، نزد نماز باشد، نه مشغول به امر دیگری که او را از نماز، غافل می‌کند و همین مقدار که نمازگزار قلبش، متوجه ظاهر و احوال و اقوال نماز باشد، در تحقیق حضور قلب، کافی است.
نمازگزار، بایستی خود را در محضر خداوند متعال مشاهده و از پریشانی حواس و افکار غیرالهی بپرهیزد. حریم اوامر الهی را بسیار بزرگ بشمارد و از عظمت پروردگار خویش خائف بوده و به رحمت واسعه‌ی پروردگار امید داشته باشد. او هنگامی که برای نماز ایستاده و به محلّ سجده چشم دوخته، باید در ذهن خود مجسم کند که در برابر خدای قادر متعال ایستاده که او را می‌بیند و به آن‌چه در اعماق دلش می‌گذرد، آگاه است.
حضرت امام رضا(ع) توجّه به این چند نکته را در امر حضور قلب برای هر نمازگزاری ضروری دانسته‌اند:
?نماز را با حضور قلب و فراغت اعضا و جوارح از هر کاری به جای آورد.
?با ذلّت در برابر خداوند بایستد.
?بهشت را در طرف راست خود ببیند.
?آتش دوزخ را در طرف چپ خود ببیند.
?صراط را در پیش روی خود قرار دهد.
?خداوند را در مقابل خود مشاهده کند.
?نمازگزار باید متوجه باشد که توجه به خدا، منحصراً باید با قلب او باشد و درونش متوجه حضرت احدیّت باشد؛ اما سر و صورت او آینه دل و تابع و پیرو آن است و توجه سر و صورت، به تنهایی ارزش ندارد.
ایشان فرموده اند: « نماز بهترین شیوه بندگی خداست و زیباترین شکلی است که خداوند آن را آفریده؛ کسی که به طور کامل و تمام آن را به جا آورد، حق واجب آن را ادا کرده و کسی که در انجام آن کوتاهی کند، خدا آن را به صورتش می‌زند.»
منبع: جلوه وصال، نویسنده یعقوب علی برجی، تهیه و تدوین اداره امور فرهنگی آستان قدس رضوی، نشر قدس رضوی
